Raylar, trenler, metrolar, ölümler…

Vakanüvis

ABD, Brooklyn saldırısının tedirginliğinde. New York City kentinin Brooklyn Metro İstasyonu’nda, ilk belirlemelere bakılırsa biri ağır 16 kişinin yaralandığı bir hücum gerçekleşti. Bayrağının görünmüş olduğu pek oldukça coğrafyada – neredeyse istisnasız – kötücül bir atmosfere neden olan ABD, bu kere ise ölümcül, kanlı, tedirgin edici bir vakası kendi ülkesinde deneyimledi. Brooklyn’deki hücum, raylı sistemde yaşandı. Bu; terör mü, bireysel fiil mi olduğu hemen hemen netleşmeyen vaka vesilesiyle tarihte, demir yolları, istasyonlar, trenler, metrolar üstünde gerçekleşen saldırıları bir hatırlayalım.

Tesir gücü yüksek saldırılar

Raylı sistemleri hedef alan saldırılar; kentsel nüfusu korku ve kaosa mahkum etmesi, rastgele imha girişimlerinin hedefi olunabileceği ihtimali, mutlak engellemeyi geçersiz kılan, – çoğunlukla – yetersiz kalan güvenlik önlemleri şeklinde faktörler, terör örgütlerinin bu tür ulaşım ağlarına olan ilgisini daima diri tutmakta. Global güvenlik şirketi “International Corporate Protection” CEO’su Will Geddes, Londra saldırıları sonrası verdiği demeçte, “Metro saldırıları bir terörist için idealdir. Tüm şehri durma noktasına getiriyorlar ve bir tek o gün kargaşaya yol açmakla kalmıyorlar, aslolan amaçları olan daha büyük bir korku kalıntısı da oluşturuyorlar. Londra’da hâlâ gezi etmekten çekinen insanoğlu var.” demişti.

“Raylardaki terör” en fazla Hindistan, Pakistan ve Rusya’da görüldü

Zamanı akışında “raylardaki terör”e bakıldığında; Doğu coğrafyasındaki ülkeler, aralarında en fazla Hindistan – Pakistan bölgesi ile Şimal’de hassaten Rusya’nın bu tür saldırılara maruz kalmış olduğu görülüyor.

Ayrılıkçı Sih teröristlerinin Pakistan’ın Pencap Eyaleti’nde gerçekleştirdikleri hücum, kayıtlara “Pencap Cinayetleri” adıyla geçmişti. Saldırganlar 15 Haziran 1991 tarihinde, bir yolcu treninin değişik vagonlarına binmiş ve rastgele açtıkları ateşle tam 126 kişiyi katletmişlerdi. Sih saldırısı; bölgeyi istikrarsızlaştırmak, seçimleri etkilemek amacıyla parlamento seçimlerinden bir tek iki ay ilkin yapılmıştı. Gene Müslüman cemiyet düşmanı olan bir başka ayrılıkçı teşkilat mensubu Bodolar da 30 Aralık 1996’da Delhi’ye giden bir ekspres trenini raylara koydukları bombayla patlatmışlardı. Saldırıda 33 Müslüman öldürülmüştü.

10 Ağustos 2001’de Angola isyancı hareketi Unita, yolculara güçleriyle saldırmadan ilkin bir treni mayınla raydan çıkarmıştı. Saldırıda 200’den fazla şahıs ölmüş ve 150’den fazla şahıs yaralanmıştı. Hindistan’da 10 Eylül 2002’de Howrah Rajdhani Ekspresi’nin sonradan sabotaj olduğu anlaşılan tren kazasında da 130 şahıs yaşamını kaybetmişti.

11 Temmuz 2006’da, kendini “İslamcı” olarak tanıtan bir terör grubu, akşamın yoğun saatlerinde Mumbai taşra treni sistemine peş peşe 7 hücum gerçekleştirmişti. Bombalı saldırılarda birinci derslik kompartımanlar hedef alınmış, 200’den fazla şahıs ölmüş, 700’ü aşkın şahıs de yaralanmıştı. Eylemle ilgili 18 şahıs suçlu bulunmuştu. Hindistan destekli Sih saldırılarından kabul edilen 18 Şubat 2007’deki eylemde, Pakistan sınırına giden Samjhauta Ekspresi’ne bomba yerleştirilmiş, vakada 50’den fazla şahıs ölmüştü. Saldırganın, eylemden Müslüman kesimlerin görevli tutulacağı beklentisiyle bu şekilde bir komployu gerçekleştirdiği ortaya çıkmıştı. Kasım 2008’de Mumbai Chhatrapati Shivaji Terminus tren istasyonunda başlamış olan ve dört gün devam eden vakalarda ise İslami kesimler hedef alınmış, sonuçta 164 şahıs vahşice katledilmişti.

Hindistan’ın Batı Bengal kentinde ise 28 Mayıs 2010’da Gyaneshwari Ekspresi raydan çıkarak süratli trene çarpmıştı. Vakada 148 şahıs ölmüş, 200 şahıs de yaralanmıştı. Bölgedeki “Maocu isyancılar”ın trenin rayların raydan çıkmasını sağladıkları yaygın bir şüpheye dönüşmüştü.

Rusya’daki patlamalar

5 Aralık 2003’te bir intihar bombacısı, Rusya Stavropol Krai’de kendini patlatarak 46 kişinin ölümüne yol açmıştı. Vakada 170 şahıs de yaralanmıştı. Rus ve Batı medyası, tutuklanan herhangi birileri olmamasına karşın “Saldırıyı Çeçen teröristler düzenledi” şeklinde manipülatif haberler yapmışlardı. 6 Şubat 2004’te bu kez Moskova Metrosu’nda patlatılan bir bomba 41 kişiyi öldürmüş, 100’den fazla kişiyi de yaralamıştı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, saldırıdan Çeçen ayrılıkçı önder Aslan Mashadov ve Çeçen isyancıları görevli tutmuştu. Vakayla ilgili üç şahıs yaşam boyu hapis cezasına çarptırılmıştı. 27 Kasım 2009’da ise Rusya’nın Bologoye kentinde Nevsky Ekspresi’nin altında patlayan bombayla 27 şahıs ölmüş, 100 şahıs de yaralanmıştı.

Rusya’daki benzer bir hücum da 29 Mart 2010’da gerçekleşmişti. İki hanım intihar bombacısı, sabahın yoğun olduğu saatlerde iki ayrı Moskova treninde bombaları patlatmıştı. Saldırılarda 40 şahıs yaşamını kaybetmişti. Yaralananların sayısı ise 100’ü aşmıştı. Saldırıyı Çeçen isyancılar üstlenmişti.

Batı ülkelerinin metroyla imtihanı

Batı dünyası da sık sık, raylar üstünde gerçekleşen terör saldırılarına maruz kalmıştı. Cezayir’in bağımsızlığına karşı çıkan OAS örgütü, Cezayir politikasında yeterince sert bulmadıkları Fransız hükümetini sıkıştırmak için 18 Haziran 1961 tarihinde Vitry-Le-François’de bir trene hücum düzenlemişti. Saldırıda yolculardan 28 şahıs ölmüş, 100’den fazlası da yaralanmıştı. 2 Ağustos 1980’de İtalya Bologna tren istasyonundaki bir bekleme odasında patlatılan bomba ise 85 kişinin ölümüne, 200 kişinin de yaralanmasına niçin olmuştu. Saldırıyı, “aşırı sağcı” olduğu açıklanan dört şahıs yapmıştı. Zanlılar, yaşam boyu hapis cezasına çarptırılmıştı.

11 Mart 2004’te Madrid’teki dört taşra treninde patlatılan 10 bomba 200 kişinin ölümüne yol açmıştı Ortalama iki bin kişinin yaralandığı saldırılar İspanya’daki genel seçimlerden üç gün ilkin gerçekleşmişti. Başlangıçta bir Bask ayrılıkçı örgütünün eylemi olduğu iddia edilen hücum, sonrasında “El Kural” saldırısı olarak lanse edilmişti. 7 Temmuz 2005’te “Londra Bombalamaları” olarak da malum saldırılarda ise 52 şahıs ölmüş, 784 şahıs de yaralanmıştı. Dört intihar bombacısı Londra’da üç metro treni ve bir çift kattan oluşan otobüste patlayıcıları infilak ettirmişti. 22 Mart 2016’da ise Brüksel ulaşım merkezlerini bombalayan üç intihar bombacısı, 32 kişinin ölümüne yol açmıştı.

Ve ötekiler…

İsrail Devleti’ni kurma hazırlıklarını sürdüren Yahudi yerleşimcilerin içindeki militan grup Lehi’nin bölgedeki İngiliz askerî varlığını uzaklaştırmak için 25 Şubat 1948’de düzenlemiş olduğu Rehovat bölgesindeki saldırılarda 28 İngiliz askeri öldü, 35’i de yaralandı.

3 Temmuz 1994’te Azerbaycan başkenti Bakü’deki metroda Ermeni gizli saklı servisinin yaptığından şüphelenilen saldırıda 13 kişinin yaşamını yitirdi, 42 şahıs yaralandı.

20 Mart 1995’te Tokyo metro sistemlerine Aum Shinrikyo tarikatı üyelerince meydana getirilen Sarin gazı saldırısında 13 kişiyi yaşamını yitirdi.

25 Temmuz 1995’te Fransa Saint-Michel taşra demiryolu istasyonunda çivi yüklü gaz şişeleri patlatıldı, 8 şahıs öldü, 200’den fazla şahıs yaralandı.

30 Aralık 2000’de Filipinler’deki Metro Manila’da aynı anda patlayan beş bombada 22 şahıs öldü ve 100’den fazla şahıs yaralandı.

18 Şubat 2003’te bir kundakçı, Cenup Kore’nin Daegu kentinde depresyondan muzdarip eski bir taksi şoförü bir metro trenini ateşe verdi. Vakada 200 şahıs öldü, minimum 150 şahıs de yaralandı.

– Denise Chow, “Tarihteki En Fena Metro Saldırıları”, 29 Mart 2010, livescience.com

– Stephen Kurczy, “En Ölümcül Metro Terörist Saldırıları”, Science Monitor, 30 Eylül 2021