SON DAKİKA | 6 karşıcılık partisi liderleri imzayı attı! 23 maddelik ‘Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’ mutabakatı

Son dakika: 6 karşıcılık partisi “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” mutabakatı için bir araya geldi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, Mutluluk Partisi Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu, DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, Demokrat Parti Genel Başkanı Gültekin Uysal ve Gelecek Partisi Ahmet Davutoğlu; üstünde anlaşmaya vardığı mutabakat metnini imzalayarak kamuoyuyla paylaştı.

SON DAKİKA | 6 MUHALEFET PARTİSİ LİDERİ MUTABAKAT METNİNİ İMZALADI

Ankara’daki Bilkent Otel’de meydana getirilen törene yoğun ilgi gösterilirken; CHP, İYİ Parti, Mutluluk Partisi, Demokrat Parti, DEVA ve Gelecek Partisi genel başkanları salona beraber geldi.

OTURMA DÜZENİ DİKKAT ÇEKTİ

Alfabetik sıraya bakılırsa parti adları anons edilirken, liderlerin de alfabetik sıraya bakılırsa oturdukları görüldü.

Törende, Genel Başkan Yardımcıları olarak CHP’den Muharrem Adam, DEVA Partisi’nden Mustafa Yeneroğlu, DP’den Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi’nden Ayhan Sefer Üstün, İYİ Parti’den Prof. Dr. Bahadır Erdem ve Mutluluk Partisi’nden Bülent Kaya; mutabakat metnine dair kısa bir özet hitabı yapmış oldu.

CHP’Lİ ERKEK: “ŞEFFAF VE HESAP VEREBİLİR BİR SİSTEM”

Törende ilk sözü alan CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Adam, “Bu sistemde anayasadaki tarafsızlık yeminine karşın parti genel başkanlığı ile devlet ve hükümet başkanlığı tek kişinin şahsında birleşmiş, partili cumhurbaşkanı ülkenin sorunlarını daha da derinleştirmiştir” ifadelerini kullandı.

Adam şunları söylemiş oldu:

“Harbe hayır diyerek sözlerime adım atmak isterim. Toplumu en geniş yelpazede temsil eden 6 siyasal parti olarak biz zamanı bir emek harcama için bir araya geldik. Yarının Türkiyesi’ni inşa etmek için hazırlamış olduğumuz Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’nde istişareyi ve uzlaşmayı esas alarak yoğun bir emek harcama gerçekleştirdik. Bilinmiş olduğu suretiyle Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne 16 Nisan 2017 referandumu ile geçilmiştir. Türkiye siyasal tarihinin en tehlikeli sonuç anayasa değişikliklerinden biri olmasına karşın referandum süreci 15 Temmuz darbe girişimi arkasından duyuru edilen muhteşem hal şartlarında duyuru edilmiştir.

Bu zamanda demokrasinin asli gereği olan çoğulculuk ve uzlaşma ilkeleri yok sayılmış. Anayasa değişikliği geniş cemiyet kesimleriyle, siyasal partilerle, STK’larla, barolarla görüşme edilmemiştir. İki partinin genel başkanının belirlediği dar bir komisyon tarafınca hazırlanan bu anayasa değişikliği, komisyonda 41 gün şeklinde kısa bir sürede kabul edilmiştir. Devletin tüm imkanları ‘evet’ kampanyası için seferber edilmiş, STK’ların toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakları bile kısıtlanmıştır. Bu sistemde anayasadaki tarafsızlık yeminine karşın parti genel başkanlığı ile devlet ve hükümet başkanlığı tek kişinin şahsında birleşmiş, partili cumhurbaşkanı ülkenin sorunlarını daha da derinleştirmiştir. HSK, cumhurbaşkanına tanınan direkt ve dolaylı atama yetkileriyle yürütmenin vesayetine girmiş, partili cumhurbaşkanı bağımsız ve yansız yargıyı yok etmiştir. Biz geçmişin dar kalıplarını da reddediyoruz. Geçmişin tecrübelerinden istifade ederek, geçmiş uygulamaların ortaya çıkardığı vesayetçi uygulamalara tekrar olanak vermeyecek yeni bir sistemi inşa etme kararlılığındayız.

Ülkemiz Cumhuriyet tarihinin en derin siyasal ve ekonomik krizlerinden birini yaşamaktadır. Bu krizin en mühim sebebi Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi adı altındaki tadı ve kaide tanımaz sistemsizlik ve basiretsiz yönetimdir.

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem saydam ve hesap verebilir bir sistemdir. Siyasal makamların millete hizmetten başka hiçbir amacı olmayacaktır. Bunun güvencesi de hazırlayacağımız Siyasal Etik Kanunu’dur.

6 siyasal parti olarak ortak idealimiz olan Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi, milletimize ve gelecek nesillere sulh ve rahatlık getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz.”

YENEROĞLU: “SEÇİM BARAJINI YÜZDE 3’E DÜŞÜRECEĞİZ”

Devamında kürsüye çıkan DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Mustafa Yeneroğlu, “Temsil enerjisini arttırmak, temsilde adaleti ve çoğulcu demokrasiyi sağlamak amacıyla seçim barajını yüzde 3’e düşüreceğiz” açıklamasında bulunmuş oldu.

Yeneroğlu şu şekilde konuştu:

“Masum insanların bombalanmasına hayır diyerek sözlerime adım atmak isterim. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem ile katılımcı, özgürlükçü ve çoğulcu demokrasinin gereklerine uygun, kuvvetler ayrılığı ilkesi ile etkin denge ve denetleme mekanizmalarına dayanan bir hükümet sistemi amaçlıyoruz. Hükümet sistemimizde temsilde hakkaniyet ile yönetimde istikrar ilkelerini eşit şekilde esas almaktayız. Meclisi güçlendirirken hükümeti zayıflatmama, hükümeti güçlendirirken meclisi zayıflatmama kararlılığı içindeyiz. Bu amaçla ilk olarak etkili ve katılımcı bir yasama öngörüyoruz. Bu kapsamda Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in kalbi olan Meclis’in temsil kabiliyeti arttırılacak, kanun yapma ve yürütmeyi denetleme işlevleri etkili kılınacaktır. Böylece yasama organının daha demokratik ve daha etkili olması sağlanacaktır. Ek olarak Meclis iç tüzüğünde katılımcılık ön plana çıkarılacak, siyasal partiler kanununda yapılacak değişiklikle parti içi demokrasi ilkeleri tesis edilecektir.

Temsil enerjisini arttırmak, temsilde adaleti ve çoğulcu demokrasiyi sağlamak amacıyla seçim barajını yüzde 3’e düşüreceğiz. Yurt dışındaki 6 milyondan fazla vatandaşımızın Meclis’te temsilinin sağlanması için yurt dışı seçim çevresi oluşturacağız. Siyasal partilere ve adaylara meydana getirilen belirli miktarın üstündeki bağışların ve seçim dönemlerinde meydana getirilen tüm harcamaların kamuoyuna açıklanmasını mecburi tutacağız.

Adil rekabet koşullarının sağlanması ve demokratik siyasal yaşamın güçlendirilmesi amacıyla son olarak meydana getirilen milletvekili genel seçimlerinde minimum yüzde 1 oy alan siyasal partiler Gömü yardımından faydalanmaya hak kazanacaktır.”

ŞAHİNALP: “CUMHURBAŞKANININ GÖREV SÜRESİ 7 YIL OLACAK”

Yeneroğlu’nun arkasından konuşmasını yapmak suretiyle kürsüye gelen Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp, “Cumhurbaşkanının vazife süresi 7 yıl olacak, yalnızca bir dönem için seçilebilecek. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiği kesilecek, vazife süresi bitince etken siyasete dönemeyecek” dedi.

Şahinalp şunları belirtti:

“Harbe hayır diyerek sözüme adım atmak isterim. Yarının Türkiyesi için hazırlamış olduğumuz Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de kuvvetler ayrılığı ilkesine ve etkin denge ve denetleme mekanizmalarına dayanan bir hükümet sistemi amaçlıyoruz. Öngördüğümüz bu sistemde millet iradesinin üstünlüğünü esas alan etkili ve katılımcı bir yasama organının yanında istikrarlı ve hesap verebilir bir yürütme organı oluşturacağız. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de yürütme organı devletin ve milletin birliğini temsil eden, yansız, siyasal sorumluluğu olmayan cumhurbaşkanı ile yürütmenin aslolan yetkili ve görevli kanadı olan yasama organının içinden çıkan ve Meclis’e karşı siyasal sorumluluğu bulunan bakanlar kurulundan müteşekkir olacaktır. Bu sayede cumhurbaşkanı kendisinden beklenen uzlaştırıcı yargıcı rolünü üstlenebilecek cumhurbaşkanlığı devletin ve milletin birliğini temsil etmesi amacıyla yansız ve partiler üstü bir yapıya kavuşturulacaktır. Yarının Türkiyesi’nde kuvvetsiz ve istikrarsız hükümetlere yol açma tehlikesiyle karşı karşıya kalmamak amacıyla başbakan, bakanlar ve bakanlar kurulu güçlendirilecektir.

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de Cumhurbaşkanlığı makamının niteliğini, süresini, vazife ve yetkilerini şu şekilde düzenledik;

Cumhurbaşkanı ile Meclis’in vazife sürelerinin ayrıştırılmaları amacıyla cumhurbaşkanının vazife süresini 7 yıl olarak belirleyeceğiz. Biz cumhurbaşkanının hem toplumun değişik kesimleri hem de Meclis’teki partiler karşısındaki tarafsızlığını tam anlamıyla sağlayabilmesini amaçlıyoruz. Bundan dolayı cumhurbaşkanının bir tek bir dönem için seçilmesi kuralını getireceğiz.

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de cumhurbaşkanlığını yansız bir makam olarak düzenleyeceğiz. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin var ise partisiyle ilişiği kesilecek ve vazife süresi sonlanmış cumhurbaşkanı etken siyasette tekrar vazife alamayacaktır. Devletin başı sıfatını taşıyan cumhurbaşkanlığı, temsili vazife ve yetkilere haiz makam olarak düzenlenecektir. Yürütmeye dair icrai yetkiler TBMM’ye karşı siyasal sorumluluğu olan başbakan ve bakanlardan oluşan bakanlar kurulu tarafınca kullanılacaktır. Cumhurbaşkanının istisnai nitelikle tek başına yapabileceği işlemler ise anayasada detaylı bir şekilde düzenlenecektir. Cumhurbaşkanının icrai bir yetkiye haiz olamamasına uygun olarak görevi ile ilgili siyasal sorumsuzluğu esas alınacaktır. Bununla beraber, cumhurbaşkanının hukuki ve cezai sorumluluğuna ilişkin esaslar anayasada düzenlenerek yargılama makamı ve usulü açıkça belirtilecektir.

Bakanlar kurulu, başbakanın başkanlığında toplanacaktır. Yetkide ve sorumlulukta paralellik ilkesi gereğinde başbakanlık ve bakanlar kurulu Meclis’e karşı görevli olacaklardır. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de hükümete istikrar kazandırmak amacıyla gensoru ile yapıcı güvensizlik oyu birleştirilecektir. Hükümetin düşürülmesi, yeni hükümetin TBMM’de üye tam sayısının salt çoğunluğuyla seçilmesi şartına bağlı olacaktır.

“OHAL KHK’LARI OLMAYACAK”

Yürütme başlığı altında ele aldığımız bir öteki mevzu ise muhteşem hal yönetimidir. Buna bakılırsa Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de Cumhurbaşkanının ya da Bakanlar Kurulu’nun tek başına OHAL duyuru etme yetkisi olmayacaktır. OHAL duyuru etme yetkisi cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu’na ilişkin olacaktır. Bu yetki TBMM’nin onayına da doğal olarak tutulacaktır. OHAL’in tadı yönetime dönüşmesine engel olmak amacıyla OHAL KHK’larına hukuk sistemimizde yer verilmeyecektir.”

ÜSTÜN: “HSK KALDIRILACAK”

Peşinden konuşan Gelecek Partili Ayhan Sefer Üstün ise “Hakimlere coğrafi güvence güvencesi sağlanacak. HSK kaldırılacak, Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu olarak iki ayrı yapı oluşturulacak” açıklamasında bulunmuş oldu.

Üstün devamında şunları beyan etti:

“Harbe karşı mazlumların yanında olduğumuzu belirterek sözlerime adım atmak isterim. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in en mühim başlıklarından birisi bağımsız ve yansız yargıdır.

Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlayacağız. Bu kurumlara ve organlara yürütmenin müdahalesini engelleyecek tedbirleri alacağız. Yargı sistemiyle hakimlik ve savcılık mesleğine yönelik olarak hakimlik teminatını güçlendirecek ve hakimlere coğrafi güvence güvencesini sağlayacağız. Hakim ve savcıların mesleğe kabul ve yükselmelerinde objektif kriterleri esas alacağız. Barış ceza hakimliklerinin vazife ve işleyişlerini hukuk devletinin gereklerine bakılırsa tekrardan düzenleyeceğiz. Tutuklamaların kural dışı olması ilkesinin titizlikle uygulanması için lüzumlu tedbirleri alacağız. Görevi kötüye kullanmak suretiyle Anayasa Mahkemesi yada AİHM’in verdiği hak ihlali sonucuna sebep olup devleti tazminata mahkum ettiren hakim ve savcılara bu tazminat ve zararın rücu ettirilmesini sağlayacağız. Hakimlik ve savcılık mesleğini birbirinden ayıracağız. HSK’yı kaldıracağız. Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu olarak iki değişik kurum oluşturacağız. Oldukca tartışılan ayrışmaya sebep olan çoklu baro uygulamasına son vereceğiz.”

İYİ PARTİLİ ERDEM: “EĞİTİM MÜFREDATINA İNSAN HAKLARI VE KADIN – ERKEK EŞİTLİĞİ DERSLERİ”

Üstün’ün arkasından söz alan İYİ Parti Genel Başkan Yardımcısı Bahadır Erdem, “Başta ifade ve basın özgürlüğü olmak suretiyle tüm özgürlüklerin güvence alındığı, kadın-erkek eşitliğinin tesis edilmiş olduğu demokratik bir Türkiye’yi inşa etmeye kararlıyız. Kız evlatlarının eğitim hakkı güvence altına alınacak. Eğitim müfredatına insan hakları ve hanım – adam eşitliği dersleri konacak” diye konuştu.

Erdem, şunları kaydetti:

“Mustafa Kemal Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘Yurtta barış, cihanda barış’ sözlerini hatırlatarak harbe hayır diyerek sözlerime adım atmak isterim.

Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de hanım, adam eşitliğinin tesis edilmiş olduğu özgür ve demokratik bir Türkiye’yi inşa etmeye kararlıyız. Bu amaçla temel hak ve özgürlükler, dil, din, mezhep, siyasal ve toplumsal ilinti farkı gözetmeksizin tüm insanoğlu için güvenceye kavuşturulacak ve iç hukukumuz internasyonal standartlarla uyumlu hale getirilecektir. Bu kapsamda ilk olarak fikir ve ifade, toplantı ve şov yürüyüşü ile örgütlenme özgürlüklerinin kullanımını engellemiş olan ya da ölçüsüz şekilde sınırlandıran mevzuatı tekrardan düzenleyeceğiz. Demokratik toplumun gereklerine uygun olarak her türlü baskıya son vereceğiz.”

KAYA: “”KAYYUM UYGULAMASINA SON VERECEĞİZ, YÖK KALKACAK”

Devamında kürsüye çıkan Mutluluk Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Kaya, “Kayyum uygulamalarına son vereceğiz. YÖK kaldırılacak” dedi.

Kaya şu şekilde konuştu:

“Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de Kamu Yönetimi ve Siyasal Etik Başlıklarını sizlere arz etmek suretiyle huzurlarınızdayım. Öncelikli olarak kamu yönetimine eşitlik, tarafsızlık, liyakat, hukuka uygunluk ve şeffaflık ilkelerini hakim kılacağız. Tüm kamu kurumlarının, fonksiyon ve etkinliklerini gözden geçirerek gereksinimler doğrultusunda tekrardan yapılandıracağız. Bu bağlamda paralel tüm kurum ve kurulların faaliyetlerine son vereceğiz. Kamu yönetiminde hanım yöneticilerin sayısını arttıracağız.

“MÜLAKAT UYGULAMALARINA SON VERİLECEK”

İkinci hedefimiz kamu görevine alınmada her kademede liyakat ve eşitlik ilkelerini başat kılmaktır. Mülakat uygulamalarına son vererek yazılı imtihan neticelerini esas alacağız. Sözlü mülakat yapılması mecburi olan haller ise sadece kanunla düzenlenmek kaydı ile kural dışı olacaktır. Bu durumda da adaylara yöneltilecek sorular kura usulüyle belirlenecek, sözlü imtihan ve mülakatlar kayda alınacaktır. Üçüncü hedefimiz yolsuzlukla etkin bir halde savaşım etmektir. Yolsuzlukla ilgili mevzuatı, Yolsuzluğa Karşı Devletler Grubu’nun tavsiye kararlarıyla tam uyumlu hale getireceğiz. Kamu İhale Kanunu’nu yenileyerek ihale mevzuatını tek kanunda düzenleyeceğiz. Kamu alımlarında ve ihalelerde rekabeti ortadan kaldıran, ihaleyi kural dışı keyfiliği kaide haline getiren, yolsuzluğun kapısını açık tutan kural dışı ve muafiyet hükümlerini kaldıracağız.

Dördüncü olarak Mahalli yönetimlerin yetki ve sorumluluklarını artıracağız. Mahalli Yönetimlerde demokratik katılım, şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerini başat kılacağız. Merkezi yönetimin mahalli yönetimler üstündeki yönetimsel denetiminin sınırlarını açıkça belirleyerek yerindelik denetimi anlamına gelen vesayet uygulamalarına son vereceğiz. Bu bağlamda yeni bir merkez-yerel dengesi kuracağız.

Mahalli yönetimlere, genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan oranı arttıracağız.Seçimle gelenin seçimle gitmesini güvence altına alacağız. Mahalli yönetimlerde seçme ve seçilme hakkını yok sayan kayyum uygulamalarına son vereceğiz. Kamu yönetimi başlığı altında beşinci olarak mutabık kaldığımız nokta ise bilimsel nitelikli özgürlük ve üniversitelerle ilgili düzenlemelerdir.

Yüksek öğretimde özgür ve çoğulcu bir sistem oluşturarak Üniversitelerin bilimsel özerkliklerinin yanında, yönetimsel ve mali özerkliklerini de anayasal güvence altına alacağız. Yükseköğretim Kurulu’nu kaldırarak yerine yetkileri koordinasyon görevi ile sınırlandırılmış, üyelerinin ise demokratik meşruiyet esasına dayanılarak seçildiği üniversiteler arası bir kurul tesis edeceğiz. Öğretim üyelerinin kendi üniversitelerinin rektörünü seçmesine imkân sağlayacağız. Dekan adaylarının uzmanlık alanlarının, ilgili fakültenin niteliğine uygun olması esasını temin edeceğiz

Kamu yönetiminin altıncı ve son başlığı olarak Düzenleyici ve Denetleyici Kurumları ele aldık. Bu kurumların oluşumunda ve çalışmasında liyakat, şeffaflık ve tarafsızlık ilkelerinden ödün vermeyeceğiz. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların yönetimsel ve mali özerkliğe kavuşturulmasını sağlayarak bağımsızlıklarını tesis edecek ve yürütmenin müdahalelerine karşı korunmaları için yasal ve yapısal önlemler alacağız. Kurumlara atanacak üyelerin yetkinliklerini nesnel olarak ortaya koyacak kriterler belirleyeceğiz. Merkez Bankası başta olmak suretiyle düzenleyici ve denetleyici kurumların bağımsızlığını zedeleyecek hiçbir uygulamaya ve düzenlemeye yer vermeyeceğiz. Demokratik hukuk devleti önündeki en büyük engellerden bir tanesi de siyasal makam sahiplerinin yolsuzluklarını önleyecek mevzuatın yetersiz olması ve mevcud hükümlerin uygulanamamasıdır.

Bu sebeple de şeffaflık sağlanamamakta, rüşvet ve yolsuzluklar engellenememektedir. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’de milletvekillerinin, bakanların, siyasal parti genel merkez yöneticilerinin ve belediye başkanlarının görevlerini yerine getirirken uymaları ihtiyaç duyulan siyasal etik ilkelerinin düzenlenmesi amacıyla Siyasal Etik Kanunu hazırlayacağız. Kanun kapsamındaki kişilerin; görevlerini yerine getirirken, hakkaniyet, eşitlik, hesap verebilirlik, kişisel çıkar sağlamama, çıkar çatışması olacak hallerden kaçınma ve şeffaflık ilkelerine bakılırsa hareket etmesini sağlayacağız.

Siyasal etik ilkelerinin etkili olarak uygulanmasına ilişkin kurumsal yapılanmayı tesis edeceğiz. Biz, toplumu en geniş yelpazede temsil eden altı siyasal parti olarak; Yarının Türkiye’si için hazırlamış olduğumuz Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemi, ülkemize, hakkaniyet, sulh, refah ve rahatlık getirmesi inancıyla hayata geçirmeyi taahhüt ediyoruz. Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemin, milletimize hayırlı ve uğurlu olması temennisi ile hepinizi saygı ile selamlıyorum.”