Almanya’da 13 Ağustos 1961’de imaline başlanan ve 28 yıl Federal Almanya Cumhuriyeti (BRD) ile Demokratik Almanya Cumhuriyeti’ni (DDR) ikiye bölen duvar 9 Kasım 1989’da yıkıldı.

HEM ALMANYA’YI HEM DE DÜNYAYI İKİYE AYIRDI

Berlin’in etrafında yaklaşık 155 kilometre uzunluğunda örülen duvar hem iki Almanya’yı hem de dünyayı iki kutuplu sisteme ayırdı.

DUVARIN KALINTILARI SERGİLENİYOR

Berlin’in ortasından geçen duvarın kalıntıları ortadan geçen 32 yıla karşın Bernauer Strasse’deki Açık Hava Duvar Müzesi, Brandenburg Kapısı, Checkpoint Charlie Denetim Noktası ve East Side Gallery üzere birçok kıymetli noktada korunuyor ve sergileniyor.

DOĞU EYALETLERİ HALA EKONOMİK OLARAK GERİDE

İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde Soğuk Savaş’ın sembolü olan Berlin Duvarı‘nın yıkılmasının üzerinden 32 yıl geçmesine rağmen Almanya’da doğu eyaletleri, batı eyaletlerine nazaran ekonomik olarak geride kalmaya devam ediyor.

Almanya’da 13 Ağustos 1961’de üretimine başlanan ve 28 yıl Federal Almanya Cumhuriyeti (BRD) ile Demokratik Almanya Cumhuriyeti’ni (DDR) bölen duvar, 9 Kasım 1989’da yıkıldı.

BATI VE DOĞU ALMANYA

İkinci Dünya Savaşı’ndan mağlup çıkan Almanya; ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği tarafından 4’e bölündü. ABD, İngiltere ve Fransa’nın denetiminde bulunan bölgelerin idareleri birleştirilerek 1949’da “Batı Almanya” olarak isimlendirilen BRD kuruldu. Sovyetler Birliği idaresindeki kısımda ise “Doğu Almanya” olarak nitelendirilen DDR ilan edildi.

GENÇ VE EĞİTİMLİLER BATIYA KAÇTI

Savaşın akabinde BRD, ekonomik olarak gelişme sağladı ve burada halkın refah düzeyi arttı. DDR’de ise gelişim sağlanamayınca bilhassa genç ve eğitimli 2,5 milyondan fazla kişi, Batı Almanya’ya göç etti. Bu kaçışları engellemek için Doğu Almanya idaresi, 13 Ağustos 1961’de Sovyetler Birliği denetimindeki bölgenin etrafını demir tellerle çevirdi.

BERLİN’İ İKİYE BÖLEN “UTANÇ DUVARI”

17 Ağustos 1961’de Soğuk Savaş’ın sembolü haline gelecek 3,6 metre yüksekliğinde duvar inşa edilmeye başlandı. Sonraki yıllarda “Utanç Duvarı“ ya da “Berlin Duvarı” olarak da anılacak duvar, hem iki Almanya’yı hem de dünyayı iki kutuplu sisteme ayırdı. Duvar, Berlin kentini de ikiye böldü. Kentin etrafında yaklaşık 155 kilometre uzunluğunda duvar örüldü.

MEVT ŞERİDİ VE 302 KULE KURULDU

Süreç içinde duvarın etrafında güvenlik tedbirleri artırıldı, “ölüm şeridi”, “iç duvar” ve 302 gözetleme kulesi üzere ögeler eklendi. Doğu ve Batı Berlin ortasında 8 hudut kapısı kuruldu. Friedrichstrasse Caddesi üzerindeki “Checkpoint Charlie”, en tanınmış hudut geçiş noktası olarak hizmet verdi.

136 KİŞİ, BATIYA KAÇARKEN ÖLDÜRÜLDÜ

Duvarın örülmesine rağmen çok sayıda kişi, Batı Almanya’ya kaçmak isterken hayatını kaybetti. Kayıtlara nazaran 136 kişi, kaçma teşebbüsü sırasında öldürüldü.

Demokratik Almanya Cumhuriyeti’nde halk, Sovyetler Birliği’nde açıklık ve yine yapılanma (Glasnost ve Perestroyka) siyasetiyle 1989’da sokaklara çıktı, Macaristan ve o devir ismi “Çekoslovakya” olan ülke üzerinden BRD’ye kaçmaya başladı.

HALK, “UTANÇ DUVARI”NI ELLERİYLE YIKTI

DDR idaresi, ülkedeki şovlara ve gelişmelere sessiz kalamadı. 9 Kasım’daki basın toplantısında çıkarılan seyahat düzenlemesiyle halkın Batı Almanya’ya geçebileceği duyuruldu. Bunun üzerine Doğu Almanlar, hudut geçiş noktalarına akın etti. Halk, üzerine çıktığı duvarı yıkmaya başladı. Böylelikle 28 yıl 2 ay 28 gün ayakta kalan “Utanç Duvarı“, 9 Kasım 1989’da yıkıldı. Duvarın ortadan kalkması iki Almanya’nın 3 Ekim 1990’da birleşmesine yol açtı.

YATIRIMLARA KARŞIN DOĞU EYALETLERİ GERİDE

Birleşmenin akabinde Alman hükümeti, Almanya’nın doğusundaki bölgeye “ayrıcalıklı” yatırımlar gerçekleştirmesine rağmen tekrar de doğudaki eyaletler ekonomik olarak batıdaki eyaletlerin gerisinde kaldı.

Son yıllardaki kıymetli gelişmelere rağmen Alman hükümetinin 2020 bilgilerine nazaran hazırladığı “Alman Birliğinin Durumu” hakkındaki son yıllık rapora nazaran, eski Doğu Almanya, işsizlikten gelire kadar değerli ekonomik göstergelerde Batı Almanya’nın bulunduğu noktadan hayli uzakta yer alıyor.

Ülkenin doğu eyaletleri, ekonomik bakımdan batı eyaletleri ile ortadaki farkı azaltmasına rağmen bu eyaletlerin yapısal olarak zayıf olma özellikleri devam ediyor. Ülkenin batısı ile doğusu ortasındaki ekonomik farklar sürerken, doğudaki yüksek işsizlik ve gençlerin batıya göçü de büyük sıkıntılar olarak dikkati çekiyor.

Birleşmeden sonra Doğu Almanya’ya az sayıda büyük sanayi kuruluşu yahut şirket merkezinin yerleşmesi de doğudaki ekonomik büyümeyi zorlaştırdı.

DOĞU İLE BATI ORTASINDA İŞSİZLİK ORANI FARKI

Eski Doğu Almanya’da işsizlik, batıya nazaran yüksek kalmaya devam ederken, 2020’de eski Batı Almanya’nın 6 eyaletinde ortalama işsizlik oranı yüzde 5,6, eski Doğu Almanya’nın 10 eyaletinde ise yüzde 7,3 oldu.

Bilgilere nazaran, Doğu Almanya’daki emekçiler, batılı meslektaşlarına nazaran daha az fiyat alıyor ve daha uzun çalışıyor.

Berlin Duvarı‘nın yıkılmasından 31 yıl sonra Alman lüks araba üreticisi BMW, Doğu Almanya’da bulunan Leipzig’deki fabrikasında haftalık çalışma saatlerini 2026 yılına kadar üç etapta 35 saate indirecek. Böylelikle BMW Group çalışanları, batıdaki meslektaşlarından 3 saat fazla çalışmak zorunda kalmayacak.

Volkswagen de mayısta Doğu Almanya’daki fabrikalarında haftalık çalışma saatlerini Batı Almanya fabrikalarındaki üzere 35 saate düşürmüştü.

TAZMİNAT, MAAŞ VE GELİRDE DE FARK VAR

Eski Doğu Almanya’daki çalışanlar, eski Batı Almanya’dakilere nazaran daha az kazanıyor. Alman hükümetinin “Alman Birliğinin Durumu” raporuna nazaran, toplam tazminat, brüt fiyatlar, maaş ve harcanabilir (vergi sonrası) gelir, eski Doğu Almanya’da eski Batı Almanya’ya nazaran uzun müddettir daha düşük düzeyde bulunuyor. Eski Doğu Almanya’da 2019’da kişi başına harcanabilir gelir 21 bin 46 avro, eski Batı Almanya’da ise 23 bin 706 avro oldu.

Nüfus Doğu Almanya eyaletlerinde 16,2 milyon, Batı Almanya eyaletlerinde ise yaklaşık 67 milyon.

Kişi başına düşen GSYH ise 2020’de eski Doğu Almanya eyaletlerinde 32 bin 422 avro, eski Batı Almanya eyaletlerinde ise 41 bin 940 avro oldu.

Almanya’da doğudaki ömür standartları ve sahip olunan özel varlıkların batının gerisinde kalması dikkati çekiyor. Batılı haneler ortalama 182 bin avro, doğudaki haneler ise 88 bin avro varlığa sahip bulunuyor.

Uzmanlar, Almanya’nın 32 yıl evvel yine birleşmesini “uzun bir zaman” olarak nitelendirirken, Doğu ve Batı Almanya halkının ekonomik ve toplumsal açıdan yine tam manasıyla birleşmesinin daha uzun vakit alacağını belirtiyor.

ÇOK SAĞ, DOĞU EYALETLERİNDE YÜKSELİŞTE

Doğu eyaletlerdeki ekonomik problemler halkın toplumsal ve siyasi hayatına da yansıyor.

Almanya’da çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) Partisi’nin oylarının, doğu eyaletlerinde batı eyaletlerine nazaran yükselmesi dikkat çekiyor. 26 Eylül’de yapılan genel seçimlerde AfD, Almanya’nın doğusunda yer alan Thüringen ve Saksonya eyaletlerinde birinci, Brandenburg ve Mecklenburg-Vorpommern’de ise ikinci sırada yer almıştı.