BDDK’den meydana getirilen açıklamada, daha ilkin bankalara, kredilerin amacına uygun olmayan işlemlerin gerçekleştirilmesinde kullanılmasının engellenmesi için azami özenin gösterilmesi yönünde talimatlar verildiği anımsatıldı.

Bazı şirketlerin, döviz borcu ya da döviz yükümlülüğü olmamasına hatta döviz pozisyon fazlası olmasına karşın, TL kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdikleri ve döviz pozisyonu tuttukları aktarılan açıklamada, “Doğrusu üretime, istihdama, yatırıma gitmesi ihtiyaç duyulan uygun koşullu TL ticari kredi kaynakları, gerçek bir gereksinim olmadığı halde bazı şirketlerce döviz alımı amacıyla kullanılmaya devam etmektedir.” ifadesi kullanıldı.

AA’nın haberine gore; açıklamada, bu itibarla finansal istikrarın güçlendirilmesi, kaynakların daha verimli ve üretken alanlarda kullanılarak kredi sisteminin etkin bir halde emek vermesi, kredilerin amacına matuf bir halde kullanılmasını sağlamak için lüzumlu görülen bir makro ihtiyati önlem olarak cuma günü bir karar alındığı belirtilerek, şunlar kaydedildi:

“Kararın uygulanmasına ilişkin yaşanabilecek tereddütlerin giderilmesi bakımından bazı açıklamaların yapılmasında yarar görülmüştür. Bağımsız denetime doğal olarak bir şirket olması, firmanın yabancı para (YP) nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduatın) TL karşılığının 15 milyon liranın üstünde olması ve firmanın YP nakdi varlıkların TL karşılığının etken toplamından yada son 1 senelik net satış gelirinden büyük olanının yüzde 10’unu aşması… Herhangi bir firmanın karar kapsamına girebilmesi söz mevzusu 3 şartın hepsinin birden sağlanması gerekmektedir. Öteki taraftan, söz mevzusu karar kapsamına gerçek kişiler ile gerçek şahıs şirket ortakları da girmemektedir.”

Kredi kullandırım sınırlamasında kural dışı tutulacak haller

Açıklamada, kararın uygulanmasına yönelik 3 şartın birden sağlanması sebebiyle kredi kullandırım sınırlaması kapsamına giren şirketlere ilişkin istisnai durumlara yer verildi.

Buna gore, YP cinsinden kredi kullanımı mümkün olmayan firmalar, krediye başvurduğu tarihten itibaren 3 aylık dönem içinde yabancı para net pozisyon açığının bulunduğunu bağımsız denetim kuruluşunca onaylanmış şekilde tespit ettirerek bankaya sunmaları halinde, yalnızca müracaat tarihini izleyen 3 aylık dönemdeki pozisyon açığıyla sınırı olan olmak kaydıyla TL cinsinden nakdi ticari kredi kullanabilmeleri mümkün olacak.

Bu istisnadan yararlanacak firmalar için bakılacak kriter, yabancı para pozisyon açığının bulunması, kısaca gelecek herhangi bir 3 aylık dönemde yapancı para borçlarının (yükümlülüklerinin) yabancı para varlıklarından fazla olması durumunu kapsayacak.

Bu şekilde bir durum söz mevzusu olduğunda, YP yükümlüklerin YP varlıklarından fazla olduğu meblağ kadar bu şirketlere de TL cinsinden nakdi ticari kredi kullandırılabilecek.

Karar kapsamına dahil olan ve olmayan YP nakdi varlıklar

YP nakdi varlıklar kapsamına, şirketlerin altın da dahil olmak suretiyle efektif dövizleri ile bankalardaki YP mevduatları dahil olacak.

Şirketlerin yurt içi yerleşiklerce YP cinsinden ihraç edilmiş menkul kıymetler ve eurobond şeklinde borçlanma araçlarından oluşan öteki parasal varlıkları, kararda belirtilen YP nakdi varlıklar kapsamına girmeyecek.

Şirketlerin, yurt dışı yerleşiklerce YP cinsinden ihraç edilmiş menkul kıymetler ve hisse senetleri ile yurt dışı yerleşiklerle meydana getirilen ters repo şeklinde öteki parasal varlıkları da karar kapsamındaki YP nakdi varlık tutarının hesaplamasına dahil edilecek.

Kapsama dahil olmayan şirketlerin durumu

YP nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon lirayı aşmayan firmalar, karar kapsamındaki kredi sınırlamasına dahil olmayacak.

Sadece bu şirketlerin kredi müracaat zamanı itibarıyla, “mevcut YP nakdi varlıkları ile en güncel finansal tablolarına gore etken toplamını ve son 1 senelik net satış kazancını bağımsız denetim kuruluşuna tespit ettirmeleri”, “kullanacakları kredinin vadesi süresince YP nakdi varlıklarının TL karşılığının 15 milyon lirayı aşmayacağını ya da aşsa bile etken toplamından ya da son 1 senelik net satış gelirinden büyük olanının yüzde 10’unu geçmeyeceğini beyan ve taahhüt etmeleri”, “söz mevzusu beyan ve taahhüdün banka tarafınca kontrolünün sağlanmasını teminen şirketlerin her ayın ilk 10 iş günü içinde bundan önceki ay sonu bilançosuna gore YP nakdi varlıklarının, etken toplamının ve bundan önceki ay sonu itibarıyla son 12 aylık net satış kazancının güncel kıymetini bankaya iletmeleri” gerekecek.

Sınırlama kapsamına giren ticari kredi türleri

Döner, kredili mevduat hesabı (KMH) yada kurumsal kredi kartları şeklinde kredi işlemleri kanalıyla karar tarihinden itibaren gerçekleşecek nakdi ticari TL kredi kullandırımları için her ay sonunda yapılacak bakiye artışı hesaplaması yeni kullandırım olarak kabul edilecek.

Her ay sonundaki hesaplama tarihinden önceki ay sonuna gore bakiye artışı olması durumunda, ay sonu itibarıyla yapılacak bu hesaplamaya kadar ilgili ticari kredi müşterisinin kararda belirtilen bağımsız denetim kuruluşu onaylı belgeleri bankaya tevsik etmesi gerekecek. Aynı uygulama, gecelik kredilerde bakiye risk tutarı bulunması durumunda da geçerli olacak.

Ay sonunda kredi müşterisinin; basar, KMH yada kurumsal kredi kartları için bakiye artışının bulunması; gecelik krediler için ise risk tutarının bulunması halinde ve tevsik edilen belgeler çerçevesinde ilgili sınırlama kapsamına girdiğinin tespit edilmesi durumunda, söz mevzusu müşterilere limit boşluğu olsa dahi TL cinsinden yeni bir nakdi ticari kredi kullandırılmayacak.

Öte taraftan YP nakdi varlıkların TL karşılığının hesaplanmasında, hesaplama evveliyatına ilişkin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru kullanılacak.

Bankalar ve şirketlerin dikkat edeceği öteki hususlar

Şirketlerin TL kredi talebi öncesi, fiktif işlemlerle borç kaydı yaratma ya da muvazaalı öteki işlemler kanalıyla kararın etrafından dolanmaya yönelik uygulamalara tevessül etmemeleri bakımından bankaların müşterilerini uyarması gerekecek.

Her banka, müşterilerinin bu tür dolanma amaçlı YP varlık transferi gerçekleştirip gerçekleştirmediklerini kendi bankaları özelinde denetim edecek. Bu şekilde bir tespitte bulunmaları halinde bankalar, BDDK’ye informasyon verecek.

Öteki taraftan, kararın etrafından dolanılması yada etkisiz hale getirilmesine yönelik bu şekildeki yanıltıcı ve muvazaalı işlemler gerçekleştirmek suretiyle bankalarca tahsis edilmemesi ihtiyaç duyulan bir kredinin açılmasını sağlayanlar hakkında lüzumlu yasal işlemler yapılabilecek.

Karara uymadığı tespit edilen yada kredi tahsisinden sonraki 1 ay içinde bağımsız denetim kuruluşunca onaylanması ve tespit edilmesi ihtiyaç duyulan informasyon ve belgeleri bankaya tevdi etmeyen firmalar hakkında da ilgili banka tarafınca kuruma informasyon verilecek.

Açıklamada ek olarak, “şirketlerin bağımsız denetime doğal olarak olup olmama durumu”, “en güncel finansal tablolar” ve “bağımsız denetim kuruluşlarınca onaylanmak suretiyle tevsik edilmesi ihtiyaç duyulan belgelerin hazır olmaması durumu” şeklinde mevzulara da açıklık getirildi.